Najczęstsze choroby malin na plantacji – identyfikacja, profilaktyka i pielęgnacja
Maliny należą do najważniejszych gatunków jagodowych uprawianych w Polsce. Prawidłowa identyfikacja patogenów oraz ich zwalczanie stanowią kluczowe wyzwania, ponieważ patogeny grzybowe, bakteryjne, wirusowe i lęgniowce atakują korzenie, pędy, liście i owoce, osłabiając krzewy oraz obniżając plon i jakość. Skuteczna ochrona wymaga trafnej diagnozy sprawców, regularnego monitoringu oraz działań agrotechnicznych. Poniżej omówiono 11 najważniejszych patogenów zagrażających uprawie malin.
1. Botrytis cinerea (szara pleśń)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Szara pleśń na malinach, wywoływana przez grzyb Botrytis cinerea, jest jedną z groźniejszych chorób malin uprawianych w Polsce. Jej rozwój zależy głównie od przebiegu warunków pogodowych. Szczególnie sprzyjające są długotrwałe okresy wysokiej wilgotności powietrza oraz temperatura około 22°C. Główne źródło infekcji stanowią zarodniki, które przezimowały na zainfekowanych pędach oraz resztkach roślinnych. Choroba rozwija się od wiosny do jesieni, zwłaszcza w zagęszczonych i słabo przewiewnych plantacjach.
Objawy szarej pleśni na malinach
Pierwsze objawy tej choroby pojawiają się na kwiatach w postaci zamierania kwiatostanów w różnych fazach rozwoju. Na zainfekowanych owocach tworzą się gnilne plamy, pokryte charakterystycznym, szarym, pylącym nalotem grzybni. Infekcja łatwo przenosi się na owoce w czasie zbiorów, transportu i przechowywania, zwłaszcza przy braku schładzania. Rozwijają się plamy na pędach malin, które są rozległe, jasnobrązowe, często bez wyraźnej granicy między zdrową a chorą tkanką, a w późniejszym okresie tworzą się na nich czarne, płaskie skupiska. W warunkach wysokiej wilgotności może dochodzić do szybkiego zamierania zarażonych pędów.
Profilaktyka i pielęgnacja
Monitoring zdrowotności malin warto prowadzić od wiosny do jesieni, obejmując kontrolą pędy, kwiaty i owoce. Zabiegi agrotechniczne ograniczające nasilenie choroby obejmują: zakładanie plantacji z odmian mało podatnych, prowadzenie malin przy drutach, zapewnienie dobrej przewiewności plantacji przez odchwaszczanie i prześwietlanie krzewów, racjonalne nawożenie azotowe oraz systematyczne usuwanie porażonych i dwuletnich pędów po zbiorach. Wycinanie młodych latorośli do końca maja ogranicza presję choroby w pierwszej części sezonu.
2. Leptosphaeria coniothyrium (zamieranie podstawy pędów maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Zamieranie podstawy pędów maliny wywoływane przez grzyb Leptosphaeria coniothyrium występuje we wszystkich rejonach uprawy. Patogen zimuje w postaci grzybni w tkankach dwuletnich pędów oraz na czopach pozostałych po ich wycięciu. Głównym źródłem infekcji są zarodniki konidialne, które uwalniają się od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni. Do zakażeń dochodzi przede wszystkim przez wszelkiego rodzaju uszkodzenia pędów, najczęściej mechaniczne podczas zbioru lub wskutek żerowania szkodników.
Objawy zamierania podstawy pędów maliny
Objawy choroby widoczne są przede wszystkim u podstawy dwuletnich pędów, gdzie wiosną powstają brunatne nekrozy drewna, a w dalszej fazie gwałtowne zamieranie całych pędów, które łatwo wyłamują się na wysokości uszkodzenia. Na martwej korze pojawiają się liczne czarne skupiska, z których w warunkach wysokiej wilgotności wydostaje się lepka wydzielina z zarodnikami, pozostawiająca po wyschnięciu charakterystyczny czarny osad. Te same objawy występują na czopach po wyciętych pędach.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
W ochronie malin ważne jest systematyczne obserwowanie podstawy pędów od wczesnej wiosny do późnej jesieni oraz usuwanie i niszczenie zarażonych części roślin, co znacząco zwiększa skuteczność dalszych zabiegów. Warto wybierać odmiany mniej wrażliwe, unikać nadmiernego zachwaszczenia i mechanicznego uszkadzania podczas prac polowych, a po zbiorach przycinać owoconośne pędy tuż przy poziomie gleby.
3. Didymella applanata (przypąkowe zamieranie pędów maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Przypąkowe zamieranie pędów maliny, wywoływane przez Didymella applanata (anamorfa Phoma argillacea), występuje powszechnie we wszystkich rejonach uprawy. Patogen zimuje w postaci przetrwalników na dwuletnich pędach pozostałych po cięciu oraz w szczątkach roślinnych. Zarodniki są uwalniane wiosną. Wysoka wilgotność powietrza, szczególnie w dolnej części łodyg, przy podstawie ogonków liściowych sprzyja infekcjom pierwotnym młodych przyrostów. Największe zagrożenie występuje w okresie kwitnienia i zaraz po nim, gdy świeże uszkodzenia pędów ułatwiają wnikanie patogena.
Objawy przypąkowego zamierania pędów maliny
Na dolnej części pędów pojawiają się początkowo niewielkie, brunatno-fioletowe plamy w otoczeniu pąków i liści, które wraz z rozwojem grzyba szybko się powiększają, szarzeją i często obwodowo obejmują całą łodygę. Porażona kora pęka i łuszczy się, szczególnie na dwuletnich pędach. Latem i jesienią w obrębie plam uwidaczniają się ciemne wzniesienia, z których wydostają się zarodniki. Silnie porażone pędy wykazują zahamowanie wzrostu, pąki zamierają i zasychają, a uszkodzone drewno łatwo pęka i wyłamuje się.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Lustracje plantacji warto prowadzić od maja do sierpnia, zwłaszcza w lipcu i sierpniu, gdy objawy osiągają szczyt. Zaleca się sadzić odmiany mało podatne, usuwać wszystkie młode pędy przed końcem maja (na odmianach dwuletnich), zachować odstępy między roślinami i odchwaszczać dla lepszej przewiewności.
4. Elsinoë veneta (antraknoza maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Antraknoza maliny to groźna choroba grzybowa wywoływana przez patogen Elsinoë veneta. Choroba rozwija się głównie w okresach wilgotnych, szczególnie od późnej wiosny do lata, kiedy deszcze i wysoka wilgotność powietrza sprzyjają rozprzestrzenianiu zarodników. Największe szkody są powodowane przez pierwsze infekcje, gdy młode pędy są najbardziej podatne na porażenie. Grzyb zimuje na porażonych pędach i innych częściach rośliny, a zarodniki rozprzestrzeniają się w czasie opadów deszczu.
Objawy antraknozy maliny
Choroba poraża wszystkie nadziemne części maliny. Początkowo pojawiają się drobne, purpurowe plamy, które z czasem powiększają się, przybierając szarobiały kolor z fioletowo-czerwoną obwódką. Na pędach widoczne są podłużne spękania kory, szczególnie głębokie na dwuletnich pędach. Porażone owoce są drobne, zdeformowane i często zasychają. W warunkach wysokiej wilgotności choroba powoduje przedwczesne opadanie liści, deformację owoców oraz masowe zamieranie pędów, co skutkuje dużymi stratami w plonie.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Skuteczna ochrona polega na systematycznym monitorowaniu malin od maja do lipca i stosowaniu zarówno zabiegów agrotechnicznych, jak i chemicznych. Ważne jest, by unikać deszczowania roślin, które sprzyja rozprzestrzenianiu zarodników. Dla zapewnienia cyrkulacji powietrza i szybkiego obsychania roślin po deszczu warto zapewnić szerokość rzędów na plantacji nie mniejszą niż 40-60 cm. Zaleca się systematyczne odchwaszczanie i usuwanie nadmiaru pędów, a nawożenie azotem prowadzić ostrożnie, aby nie przedłużać ich wzrostu. Po zbiorach należy pozbyć się porażonych i owoconośnych pędów, a w otoczeniu plantacji eliminować dzikie maliny i jeżyny, które mogą być rezerwuarem patogenu. W przypadku stwierdzenia choroby wskazane jest stosowanie zarejestrowanych środków ochrony roślin, zgodnie z zaleceniami producenta.
5. Phragmidium rubi-idaei (rdza maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Rdza maliny, wywoływana przez Phragmidium rubi-idaei jest chorobą charakterystyczną dla malin. Rozwija się szczególnie w latach obfitych w opady lub długotrwałe okresy wysokiej wilgotności powietrza podczas sezonu wegetacyjnego. Najsilniej choroba atakuje wiosną i wczesnym latem (od przełomu maja i czerwca), gdy temperatura sprzyja kiełkowaniu zarodników (optymalna temp. 18–21°C). Grzyb zimuje w postaci przetrwalników na liściach i pędach, a wiosną inicjuje nowy cykl infekcyjny.
Objawy rdzy maliny
Pierwsze objawy rdzy maliny widoczne są na górnej stronie liści malin w postaci drobnych, żółto‑pomarańczowych wyrostków, kształtem przypominających miseczki. Pod koniec czerwca i w lipcu na spodniej stronie liści i ogonkach liściowych pojawiają się pomarańczowo‑rdzawe skupienia zarodników. W miarę postępu choroby tworzą się czarne skupienia zarodników przetrwalnikowych, które kończą cykl rozwojowy i zimują. Silne porażenie prowadzi do powstawania na pędach głębokich, spękanych nekroz. Uszkodzone pędy łatwo się wyłamują lub zasychają podczas upalnej pogody.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Ochrona plantacji polega na systematycznych lustracjach od wiosny do zbioru owoców oraz uprawie odmian odpornych lub mniej podatnych na chorobę. Rośliny warto sadzić w rozstawie zapewniającej dobre przewietrzanie. Ważne jest systematyczne odchwaszczanie, usuwanie nadmiaru młodych pędów dla lepszej wentylacji, pozbycie się zarażonych pędów i resztek roślin zawierających przetrwalniki oraz wycinanie do końca maja wszystkich pędów jednorocznych na plantacjach nawadnianych lub żyznych. Po zbiorach należy przycinać pędy, na których rozwijały się owoce.
6. Phytophthora spp. (zgnilizna korzeni)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Zgnilizna korzeni maliny to choroba wywoływana przez różne gatunki lęgniowców z rodzaju Phytophthora, m.in. P. rubi, P. cactorum czy P. cryptogea. Patogeny te zimują w glebie w postaci oospor (przetrwalników), które mogą przetrwać przez wiele lat, zachowując zdolność infekcyjną. Choroba rozwija się szczególnie intensywnie na glebach zwięzłych, wilgotnych, źle zdrenowanych oraz w miejscach, gdzie woda stagnuje. Infekcjom sprzyja podlewanie i spływ wody z zarażonych części plantacji. Źródłem infekcji jest głównie zakażony materiał nasadzeniowy oraz skażona gleba i woda. Rozprzestrzenianie patogena możliwe jest również przez maszyny, narzędzia, a nawet obuwie.
Objawy zgnilizny korzeni
Choroba rozwija się placowo i początkowo objawia się na młodych pędach. Liście żółkną, czerwienieją i zwijają się ku górze, a pędy więdną, zamierają i często wyginają się w kształt pastorału. Owoce są drobne, przedwcześnie zasychają, a nowe odrosty są nieliczne. U podstawy porażonych pędów widoczna jest ciemnobrązowa lub fioletowa zgnilizna, a po usunięciu kory widać przebarwione drewno. Uszkodzony system korzeniowy zawiera zgniłe fragmenty oddzielone wyraźnie od zdrowej tkanki. Objawy na częściach nadziemnych można pomylić z uszkodzeniami spowodowanymi przez szkodniki malin lub zalanie systemu korzeniowego. Pewne rozpoznanie wymaga analizy laboratoryjnej.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
W ochronie plantacji kluczowe są działania profilaktyczne i monitoring. Istotne jest, by unikać zakładania upraw na glebach ciężkich i wilgotnych, a do nasadzeń wykorzystywać wyłącznie zdrowy, kwalifikowany materiał szkółkarski. Odmiany malin letnich są na ogół bardzo podatne, dlatego warto rozważyć uprawę odmian mających większą odporność na choroby. W razie wykrycia Phytophthora spp. w glebie lub wcześniejszego wystąpienia choroby, zaleca się chemiczne odkażanie gleby zarejestrowanymi fumigantami. W okresie wiosennego wzrostu ważne jest, by obserwować charakterystyczne objawy pod kątem zamierania i przebarwień pędów, zwłaszcza wzdłuż linii nawadniających, czy spływu wody. W razie wystąpienia ognisk chorobowych, rośliny należy usuwać, a sprzęt oraz obuwie dezynfekować. Ograniczenie ryzyka wystąpienia choroby możliwe jest także przez poprawę warunków drenażowych i unikanie nadmiernego uwilgotnienia gleby.
7. Verticillium dahliae (wertycylioza maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Wertycylioza maliny to choroba wywoływana przez grzyb Verticillium dahliae. Grzyb zimuje w glebie i może przetrwać w niej nawet kilkanaście lat. Do infekcji dochodzi w obecności rośliny żywicielskiej, szczególnie przez uszkodzenia systemu korzeniowego. Rozwojowi choroby sprzyjają temperatury od 12°C do 30°C (optymalnie 21–25°C), nawadnianie oraz sucha, upalna pogoda.
Objawy wertycyliozy maliny
Pierwsze oznaki choroby widoczne są latem, szczególnie w suche i gorące dni. Na liściach pojawiają się między nerwami żółte smugi, które z czasem brunatnieją, a blaszki liściowe zwijają się ku górze. Na pędach występują niebieskawe lub brunatno-niebieskie przebarwienia, a liście więdną. Na przekroju podłużnym pędów widoczne jest charakterystyczne czerwonobrunatne zabarwienie drewna. Rośliny więdną i stopniowo zamierają, a objawy mogą dotyczyć wszystkich pędów wyrastających z karpy lub jedynie pojedynczych, gdy system korzeniowy nie został jeszcze całkowicie porażony. Rośliny zakażone wytwarzają słabsze przyrosty, drobniejsze owoce i wykazują znacznie obniżony wigor.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Lustracje należy prowadzić w okresach intensywnego wzrostu oraz podczas suchej, gorącej pogody, wtedy objawy są najlepiej widoczne. Warto zwracać uwagę na żółknięcie i więdnięcie liści od podstawy pędu oraz placowe zamieranie roślin. Przed zakładaniem plantacji na stanowiskach po roślinach podatnych (np. truskawce, ziemniaku, pomidorze) wskazane jest wykonanie analizy gleby pod kątem obecności patogena i ewentualne odkażanie. Zaleca się sadzić wyłącznie zdrowe, certyfikowane sadzonki oraz ograniczać nawożenie azotem. Po wykryciu choroby należy usuwać i palić chore rośliny oraz odkażać narzędzia używane na plantacji. Przesadzanie zainfekowanych krzewów jest niewskazane, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby na nowe stanowiska.
8. Fusarium avenaceum, Fusarium lateritum (fuzarioza maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Fuzarioza maliny wywoływana przez różne gatunki Fusarium (np. F. oxysporum, F. avenaceum) jest chorobą glebową. Patogeny przetrwają w glebie wiele lat, a infekcje nasilają się przy temperaturze gleby powyżej 15°C i wysokiej wilgotności. Infekcjom sprzyjają ciężkie, słabo zdrenowane gleby, zastoje wody, uszkodzenia systemu korzeniowego (mechaniczne i po nicieniach) oraz warunki stresowe dla roślin. Największe ryzyko obserwuje się w okresie intensywnego wzrostu, wiosną i wczesnym latem oraz podczas deszczowego lata.
Objawy choroby
Na zarażonych krzewach widoczne jest nierównomierne więdnięcie. Rano roślina może wyglądać lepiej, a w ciągu dnia więdnie. Dolne liście żółkną, potem brunatnieją i zasychają. Dochodzi do zahamowania wzrostu i słabego owocowania. Po obnażeniu kory i przekrojeniu pędów czy korzeni często widać brunatne przebarwienie tkanek przewodzących. System korzeniowy jest osłabiony lub zgniły, co prowadzi do ograniczenia pobierania wody i składników. Ciężkie porażenia powodują stopniowe zamieranie krzewów.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Plantacje warto zakładać z certyfikowanego, zdrowego materiału szkółkarskiego i sadzić na właściwie zdrenowanych stanowiskach. Stosowanie odpowiedniego płodozmianu (roślin niebędących gospodarzami Fusarium) oraz ograniczanie mechanicznych uszkodzeń systemu korzeniowego zmniejsza ryzyko infekcji. Silnie porażone rośliny powinny być szybko usuwane i niszczone. Regularny monitoring (maj–wrzesień) oraz natychmiastowa reakcja na pierwsze objawy zwiększają szanse utrzymania zdrowych i plennych krzewów. Dla pewności warto zbadać rośliny w laboratorium.
9. Agrobacterium rubi (guzowatość pędów)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Guzowatość pędów malin wywoływana przez bakterie Agrobacterium rubi występuje we wszystkich rejonach uprawy malin, jeżyn i borówki wysokiej. Patogen żyje zarówno w glebie, skąd przenika z rozpadających się guzów, jak i w samych roślinach, często przez wiele lat bezobjawowo. Do infekcji dochodzi przez wszelkie uszkodzenia pędów – mrozowe, mechaniczne czy spowodowane szkodnikami, gdzie bakterie przylegają do ran i przenikają do roślin. W wyniku infekcji, rozwijają się guzowate narośla, które potem rosną autonomicznie, nawet po ustąpieniu bakterii. Szczególnie sprzyja temu zakażony materiał szkółkarski oraz gleby zresztą już zasiedlone szczepami patogena.
Objawy guzowatości pędów
Guzowate narośla pojawiają się wiosną lub wczesnym latem jako jasne, gąbczaste zgrubienia na pędach, często tworząc pojedyncze guzy lub szeroki pierścień okalający pęd. Z upływem czasu guzy ciemnieją, brązowieją, a w końcu czernieją i rozpadają się. Na porażonych pędach przyrost jest zahamowany, owoce zasychają, a z chorych pędów nie wyrastają nowe odrosty. W latach sprzyjających infekcji lub na bardzo podatnych odmianach odsetek porażonych roślin może sięgać nawet 90–100%. Niewielkie guzy łatwo pomylić ze zmianami fizjologicznymi czy uszkodzeniami spowodowanymi innymi patogenami, dlatego do pewnego rozpoznania potrzebna jest analiza laboratoryjna.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Ponieważ nie ma skutecznego sposobu na zwalczanie guzowatości po wystąpieniu zmian, kluczowa jest profilaktyka. Należy stosować wyłącznie zdrowy, certyfikowany materiał szkółkarski, z pewnego źródła oraz zakładać nowe plantacje na polach wolnych od tej choroby. Należy unikać sadzenia roślin z jakimikolwiek guzami, by nie kontaminować gleby, gdzie bakterie mogą przetrwać wiele lat. W razie pojawienia się guzów na plantacji niezbędne jest natychmiastowe usunięcie i spalenie porażonych pędów, co minimalizuje źródło dalszych infekcji.
10. Pseudomonas syringae (rak bakteryjny maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Rak bakteryjny maliny wywoływany przez bakterie Pseudomonas syringae rozwija się przede wszystkim w chłodne, wilgotne okresy wczesnej wiosny i podczas deszczowych, chłodniejszych epizodów wegetacji, kiedy bakterie łatwo penetrują świeże tkanki i kwiaty. Źródłem zakażeń są porażone rośliny i resztki roślinne, a rozprzestrzenianiu sprzyjają uszkodzenia mrozowe, mechaniczne rany oraz długotrwała wilgotność (kropelki wody przenoszą bakterie na młode pędy i kwiaty). Pseudomonas syringae może atakować maliny lokalnie i pojawiać się okresowo, szczególnie przy sprzyjających warunkach pogodowych.
Objawy raka bakteryjnego
Objawy obejmują wodniste, brunatne lub szczelinowe plamy na liściach i pędach, nekrozy pąków i kwiatów, zamieranie młodych przyrostów i brunatne przebarwienia łyka pod korą. Często obserwuje się charakterystyczne opadanie i zwijanie się pędów, czasem z widoczną lepko-białawą wydzieliną bakterii na powierzchni porażonych tkanek. Silne porażenia mogą prowadzić do zahamowania wzrostu, zmniejszenia plonu i miejscowego zamierania krzewów. Przebieg jest zmienny, od łagodnych epizodów do znaczących ognisk choroby w sezonach sprzyjających.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Podstawą ochrony są działania zapobiegawcze i sanitarne: stosowanie zdrowego, certyfikowanego materiału szkółkarskiego; unikanie sadzenia w miejscach sprzyjających długotrwałemu zwilgoceniu oraz minimalizowanie uszkodzeń mrozowych i mechanicznych; szybkie usuwanie i niszczenie silnie porażonych pędów oraz dezynfekcja narzędzi i maszyn. Monitorowanie plantacji wiosną (szczególnie przed i w czasie kwitnienia) i szybka reakcja na pierwsze symptomy pomagają ograniczyć rozprzestrzenianie choroby.
11. RBDV (wirus krzaczastej karłowatości maliny)
Sezonowość i warunki sprzyjające
Krzaczasta karłowatość maliny, wywoływana przez wirus Raspberry bushy dwarf virus (RBDV), występuje we wszystkich rejonach uprawy maliny. Źródłem infekcji są porażone rośliny w środowisku naturalnym oraz materiał szkółkarski. Wirus rozprzestrzenia się podczas rozmnażania wegetatywnego, z pyłkiem w czasie kwitnienia oraz z nasionami. Objawy nasilają się przy niekorzystnych warunkach dla wzrostu krzewów, takich jak chłodna pogoda, susza czy niedobory składników pokarmowych. Wpływ na rozwój choroby ma również podatność odmiany maliny oraz wirulentność szczepu wirusa.
Objawy wirusa krzaczastej karłowatości maliny
Pierwsze symptomy pojawiają się na liściach, w postaci chlorozy blaszki liściowej pomiędzy nerwami, która z czasem przechodzi w nekrozę. Liście mogą się deformować, a nawet zwijać w rurkę. Rośliny porażone wirusem rosną słabiej, a pędy stają się cieńsze i krótsze. Owoce dojrzewają nierównomiernie, są zniekształcone i łatwo rozsypują się podczas zbioru, co prowadzi do strat plonu. Charakterystyczne objawy mogą być mylone z niedoborem magnezu lub żelaza, dlatego w celu jednoznacznej identyfikacji konieczne są badania laboratoryjne.
Sposoby ograniczania rozwoju choroby
Walka z tą chorobą malin polega wyłącznie na działaniach profilaktycznych, ponieważ nie istnieją chemiczne metody zwalczania RBDV. Podstawą ochrony jest zakładanie plantacji z materiału wolnego od wirusa, pochodzącego ze sprawdzonych szkółek, a także zachowanie izolacji przestrzennej od źródeł infekcji, jak dziko rosnące maliny i jeżyny. W trakcie sezonu konieczny jest systematyczny monitoring od wiosny do zbiorów, aby w porę wykryć porażone rośliny. Usuwanie i niszczenie zainfekowanych części roślin jest kluczowe, by ograniczyć dalsze rozprzestrzenianie się wirusa.
Podsumowanie
Najczęstsze choroby na plantacjach malin w Polsce wywoływane są przez grzyby (Phragmidium rubi-idaei, Elsinoë veneta, Leptosphaeria coniothyrium, Didymella applanata, Botrytis cinerea, Verticillium dahliae, Fusarium), lęgniowce (Phytophthora spp.), bakterie (Agrobacterium rubi, Pseudomonas syringae) i wirusy (Raspberry bushy dwarf virus (RBDV)), a ich rozwój silnie zależy od sprzyjających warunków do rozwoju. Objawy chorobowe obejmują plamy i nekrozy liści, zamieranie pędów, deformację owoców oraz gnicie systemu korzeniowego. Prowadzi to do osłabienia roślin, a co za tym idzie do obniżenia plonu i jakości owoców. Ochrona plantacji tych krzewów owocowych opiera się na właściwym doborze stanowiska, zdrowym materiale nasadzeniowym, kontrolowaniu stanu roślin i higienie uprawy. Skuteczne monitorowanie i wczesne wykrycie chorób pozwala ograniczyć straty i wydłużyć żywotność plantacji.
