Współczesne precyzyjne rolnictwo staje się odpowiedzią na rosnące wyzwania związane z ochroną roślin, kosztami produkcji oraz wymogami prawnymi. Rozwój cyfryzacji i narzędzi teleinformatycznych sprawia, że rolnicy i sadownicy mają dziś dostęp do systemów, które informują o zagrożeniach, prognozują rozwój chorób czy pojawienie się szkodników, a także wskazują optymalny moment na wykonanie oprysku. Jednym z takich rozwiązań jest Farm Smart – System monitoringu chorób i szkodników w uprawach roślin. To właśnie tego rodzaju technologiczne rozwiązania pokazują, jak nowoczesna analiza danych wspiera codzienną pracę w gospodarstwach rolnych i pozwala prowadzić ochronę roślin według nowych, bardziej racjonalnych zasad.
Czym jest rolnictwo precyzyjne?
Rolnictwo precyzyjne i rolnictwo 4.0 to nowoczesne podejście do zarządzania gospodarstwem, które wykorzystuje zaawansowane technologie, takie jak nawigacja GPS, drony, czujniki oraz oprogramowania do mapowania i analizy danych. Wykorzystanie szczegółowej mapy pola pozwala na lepsze zrozumienie przestrzennej zmienności warunków uprawy i precyzyjne dopasowanie działań, takich jak zabiegi ochronne czy nawożenie do potrzeb konkretnych obszarów. Polega to na optymalizacji całego procesu produkcji rolnej od siewu i uprawy, przez zabiegi agrotechniczne, aż po opryski. Dzięki temu rolnik może optymalizować zużycie nawozów, środków ochrony roślin oraz nawadniania, co prowadzi do większej wydajności i ochrony środowiska naturalnego.
Dzięki dokładnemu mapowaniu pola i wykorzystaniu sensorów mierzących wilgotność gleby, temperaturę czy zasobność składników odżywczych, rolnicy mają dokładny obraz zróżnicowania przestrzennego warunków uprawy. To umożliwia precyzyjne dostosowanie działań do potrzeb konkretnych fragmentów pola, co przekłada się na lepszą efektywność, wydajność upraw i minimalizację strat.
W precyzyjnym rolnictwie kluczowe znaczenie mają także roboty i zautomatyzowane maszyny rolnicze, które wykonują prace związane z uprawą i ochroną roślin, korzystając z danych przychodzących z sensorów i systemów nawigacji satelitarnej. Wysokiej precyzji systemy pozycjonowania umożliwiają dokładne określenie miejsca prowadzonych zabiegów, co poprawia skuteczność działań oraz pozwala na szczegółową analizę wyników. To znacznie podnosi precyzję wykonywanych zabiegów i pozwala na oszczędność środków, a także na obniżenie kosztów produkcji.
Całość jest wspierana przez zaawansowane oprogramowania do zarządzania gospodarstwem rolnym, które integrują dane z różnych źródeł, m.in. satelitów, dronów, maszyn i czujników i tym samym pomagają planować oraz kontrolować procesy uprawy z dużą dokładnością. W efekcie precyzyjne rolnictwo pozwala na świadome i efektywne gospodarowanie zasobami, zwiększając zarówno wydajność, jak i rentowność produkcji rolnej.
Nowoczesne podejście do ochrony roślin
Precyzyjne rolnictwo oznacza zastosowanie technologii cyfrowych, systemów informatycznych i nowoczesnych metod zbierania danych do zarządzania uprawami. W praktyce oznacza to wykorzystywanie sensorów, stacji pogodowych, modeli rozwoju chorób czy aplikacji wspierających decyzje, aby stosować środki ochrony roślin tylko wtedy, gdy faktycznie są potrzebne. To ważne, ponieważ współczesny rynek i przepisy wymuszają na rolnikach nie tylko efektywność produkcji, lecz także dokumentowanie swoich działań oraz ograniczanie zużycia pestycydów. Dzięki systemom monitoringu decyzje ochronne nie są oparte wyłącznie na obserwacjach czy intuicji, ale na rzetelnych danych o stanie uprawowym i prognozach warunków sprzyjających infekcjom.
Farm Smart jako przykład zastosowania precyzyjnego rolnictwa
System Farm Smart to przykład, jak wykorzystanie nowoczesnych technologii w rolnictwie precyzyjnym wspiera praktykę ochrony roślin. Jego działanie opiera się na zbieraniu informacji o:
- warunkach pogodowych takich jak temperatura, wilgotność powietrza, opady, czas zwilżenia liścia i in.
- presji infekcji chorobowych i rozwoju szkodników w konkretnych uprawach na podstawie modeli prognozujących zagrożenia,
- występowaniu szkodników w czasie rzeczywistym, dzięki zainstalowanym na polu lub w sadzie foto-pułapkom
- generowaniu komunikatów o poziomie zagrożenia agrofagów (brak, niskie, średnie, wysokie ryzyko zagrożenia),
- wskazywaniu najlepszego momentu na wykonanie zabiegu (okno oprysku).
Systemy takie jak Farm Smart pozwalają analizować te dane i przekładać je na konkretne komunikaty dla rolnika czy sadownika. Dzięki temu można szybko reagować na rosnące zagrożenie i udokumentować potrzebę wykonania zabiegu ochronnego.
Dokumentowanie konieczności zabiegów ochronnych
Jednym z kluczowych wyzwań współczesnego rolnictwa jest prowadzenie ewidencji zabiegów ochrony roślin. W przyszłości, zgodnie z przepisami unijnymi, stanie się ona obowiązkowo elektroniczna. W praktyce oznacza to, że rolnicy będą musieli nie tylko zapisywać datę i rodzaj użytego środka, ale także wskazywać przyczynę jego zastosowania. Tutaj monitoring i sygnalizacja odgrywają ważną rolę. Dane o pojawieniu się szkodnika lub nasileniu choroby mogą stanowić uzasadnienie wpisu w ewidencji. Dzięki temu decyzje o zabiegach są nie tylko bardziej racjonalne, ale i zgodne z wymogami prawa.
Dane pogodowe i prognozy – klucz do skutecznych zabiegów
Precyzyjne rolnictwo to także wykorzystywanie danych meteorologicznych w ochronie roślin. Prognozy pogody, analiza parametrów takich jak Delta-T czy VPD, a także ostrzeżenia o możliwych przymrozkach pozwalają na jeszcze lepsze planowanie pracy i optymalizację zużycia nawozów i pestycydów.
- Delta-T – wskaźnik określający warunki do wykonywania oprysków, wskazuje czy ciecz robocza nie odparuje zbyt szybko i czy zabieg będzie skuteczny.
- VPD (deficyt pary wodnej) – pozwala ocenić tempo parowania wody z roślin i ryzyko stresu roślin spowodowanego niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
- Okno oprysku – prognozowane warunki pogodowe do wykonania zabiegu w optymalnym terminie, kiedy warunki pogodowe sprzyjają maksymalnej skuteczności środków.
- Mokry termometr – dane o temperaturze pozwalają prognozować przymrozki i ich wpływ na uprawy. Z punktu widzenia ochrony roślin, temperatura mokrego termometru jest ważniejsza niż temperatura sucha, ponieważ pozwala lepiej przewidzieć moment krytyczny, w którym może dojść do uszkodzeń mrozowych.
Systemy takie jak Farm Smart integrują te informacje z danymi o chorobach i szkodnikach, dając rolnikowi pełny obraz sytuacji w polu. To sprawia, że decyzje o zabiegach są bardziej trafne i wykonywane w odpowiednim momencie, co przekłada się na wzrost plonu.
Jak dane wspierają decyzje – praktyczne przykłady
- Pojawienie się I pokolenia śmietki kapuścianej w uprawie kapusty – system monitoruje obecność szkodników i po przekroczeniu progu zagrożenia (więcej niż 2 muchówki dziennie przez kolejne 2 dni) wskazuje wysoki poziom zagrożenia. Rolnik ma podstawę do wykonania zabiegu i zapisania tej przyczyny w ewidencji.
- Prognoza ryzyka infekcji mączniakiem jabłoni – na podstawie dedykowanego modelu chorobowego oraz danych wilgotności powietrza i temperatury (do zakażenia dochodzi w temp. 10-28°C i wilgotności >70%) system wskazuje procentowo ryzyko infekcji. Podczas infekcji na poziomie 90-100% zabieg wykonany w odpowiednim „oknie oprysku” minimalizuje ryzyko strat.
- Warunki pogodowe – na podstawie aktualnej prognozy pogody system informuje, że zbliża się opad deszczu, silny wiatr lub temperatura powietrza jest zbyt wysoka lub za niska, co pozwala rolnikowi wstrzymać się z opryskiem i uniknąć nieskutecznego działania środka.
W każdym z tych przypadków wykorzystanie komputerowego przetwarzania danych z monitoringu i prognoz meteorologicznych zwiększa skuteczność, pozwala na racjonalne użycie środków i wspiera planowanie upraw.
Znaczenie dla przyszłości ochrony roślin
Rolnictwo 4.0 i cyfrowe narzędzia zmieniają sposób, w jaki rolnicy podejmują decyzje. Monitoring i prognozy sprawiają, że:
- zabiegi wykonywane są tylko wtedy, gdy rzeczywiście są potrzebne,
- środki ochrony roślin stosowane są bardziej efektywnie,
- dokumentacja zabiegów staje się łatwiejsza i zgodna z wymogami prawa,
- gospodarstwa mogą ograniczyć koszty i poprawić opłacalność produkcji.
Podsumowanie
Precyzyjne rolnictwo i precyzyjna ochrona roślin to nieodłączne elementy nowoczesnej produkcji rolnej. Dzięki zaawansowanym technologiom monitoringu chorób i szkodników oraz integracji danych pogodowych i glebowych rolnicy mogą podejmować świadome i skuteczne decyzje dotyczące ochrony swoich upraw. Informacje o aktualnym zagrożeniu ze strony chorób lub szkodników oraz szczegółowe wskaźniki meteorologiczne sprawiają, że zabiegi ochronne są wykonywane w optymalnym czasie, co przekłada się na większą efektywność, mniejsze zużycie środków i ochronę środowiska. Wdrażanie systemów precyzyjnej ochrony roślin to krok ku przyszłości, gdzie technologia i praktyka rolnicza tworzą synergiczną całość, wspierając rozwój zrównoważonego i rentownego rolnictwa.
