Dane podstawowe
Nazwa
- POLSKA
Czerń krzyżowych (syn. Alternarioza kapustnych)
- ANGIELSKA
Dark leaf spot of cabbage, dark spot of cruciferes, grey leaf spot of cruciferes
- ŁACINA
st. kon. Alternaria brassicae (Berkeley) Saccarado, A. brassicicola (Schweinitz.) Wiltsh., A. alternata (Fries) Keissler
Systematyka
- RZĄD
Pleosporales
- RODZINA
Pleosporaceae
- GATUNEK
Lewia spp.
Opis
Choroba występuje powszechnie w uprawie roślin kapustnych.
Sprawca
Patogeny wywołujące czerń krzyżowych zimują jako saprotrof w resztkach pożniwnych roślin pozostawionych po zbiorze, na rzepaku ozimym, a także na chwastach z rodziny kapustowatych, które stanowią źródło infekcji. Pierwotnym źródłem choroby są także porażone nasiona. W okresie wegetacji patogen rozprzestrzenia się wraz z wiatrem i kroplami deszczu za pośrednictwem zarodników konidialnych, które są źródłem pierwotnych i wtórnych infekcji.
Warunki rozwoju
Do masowego zakażenia roślin dochodzi, gdy temperatura powietrza waha się w granicach 20- 27°C, a okres stałego zwilżenia rośliny wynosi co najmniej 5 godzin lub wilgotność powietrza dochodzi do 95-100% i utrzymuje się przez 18-20 godzin. O infekcji do pojawienia się objawów na roślinach, w zależności od warunków pogodowych upływa 8-16 dni.
Objawy chorobowe
Pierwsze objawy choroby widoczne są w postaci drobnych, koncentrycznych, ciemno zabarwionych i otoczonych najczęściej żółtą obwódką plam, które pojawiają się na dolnych, najstarszych liściach kapusty głowiastej, kalafiora, brokułu czy kapusty pekińskiej. Wraz z rozwojem choroby plamy powiększają się. Symptomy choroby pojawiają się zwykle w sierpniu, ale zdarza się, że do porażenia dochodzi już w czerwcu. W warunkach wysokiej wilgotności na powierzchni plam pojawia się warstwa aksamitnego, ciemnobrązowego nalotu trzonków i zarodników konidialnych. W miejscu infekcji tkanka zamiera i w późniejszym etapie wykrusza się. Choroba zagraża warzywom kapustnym we wszystkich fazach rozwojowych, duża szkodliwość występuje w okresie przedzbiorczym warzyw. Porażone róże brokułu i kalafiora z czasem brunatnieją i gniją, ostatecznie tracąc wartość handlową. Patogeny powodujące czerń krzyżowych mogą być także sprawcami zgorzeli siewek.
Profilaktyka
- Należy wysiewać zdrowe nasiona, o prawidłowych parametrach siewnych i zaprawione
- Dokładnie i głęboko przyorać resztki pożniwne
- Należy przestrzegać zasad prawidłowego zmianowania
- Usuwać chwasty z rodziny kapustowatych
- Nie prowadzić uprawy na terenach podmokłych z tendencją do zalegania wody
Alternatywne metody zwalczania
Oprysk w okresie wegetacji preparatem zawierającym wyselekcjonowane szczepy grzybów z rodzaju Trichoderma o właściwościach antagonistycznych, przeciwdziałają rozwojowi grzybów z rodzaju: Alternaria
Stosować zapobiegawczo w przypadku zagrożenia infekcją lub zgodnie z sygnalizacją infekcji chorobowych przez system FARM SMART, preparaty zawierające:
- mieszaninę elektro-chemicznie aktywowanej wody (ECA) ze zmielonym klinoptylolitem (zeolit) pochodzenia wulkanicznego; substancją aktywną ECA jest kwas podchlorawy
- wodorowęglan potasu
- wodorowęglan sodu.
Zwalczanie chemiczne
W okresach sprzyjających rozwojowi choroby, rośliny opryskiwać 2–3-krotnie, w odstępach co 7–10 dni zarejestrowanymi fungicydami z różnych grup chemicznych. Ostatni zabieg wykonać nie później niż 7 dni przed zbiorem warzyw kapustnych przeznaczonych do przechowywania.
W wyborze środka ochrony roślin, poza jego skutecznością, istotne powinny być: niska toksyczność, okres rozkładu w środowisku i zalegania w uprawie oraz jego selektywność. Decyzję o zastosowaniu środka ochrony roślin należy opierać przede wszystkim o ustalone progi zagrożenia po uprzednim wykonaniu lustracji.
Obowiązkiem każdego użytkownika środka ochrony roślin jest zapoznanie się z treścią etykiety, zamieszczonej na danym produkcie.
Źródła opracowania
- Informacji ze strony www.agrofagi.com.pl:
- Metodyka integrowanej ochrony Kapusty głowiastej
- Metodyka integrowanej ochrony Brokułu
- Metodyka integrowanej ochrony Kalafiora
- Choroby i szkodniki warzyw. M. Rogowska. J. Sobolewski, Wyd. Plantpress, 2018
- Program ochrony Warzyw 2024, wyd. Plantpress