W jakim celu badać liście?
Analiza umożliwia określeniu ilości składników pokarmowych w częściach wskaźnikowych roślin – liściach. Dzięki analizie chemicznej możliwa jest ocena stanu odżywienia roślin lub porównanie zawartości składników. Wyniki analizy liści pozwalają ocenić nawożenie takimi pierwiastkami jak azot (N), fosfor (P), potas (K), magnez (Mg), wapń (Ca), siarka (S), żelazo (Fe), mangan (Mn), cynk (Zn), miedź (Cu). Określając zawartość składu chemicznego i porównując go do liczb granicznych, które wskazują na prawidłową ilość składnika pokarmowego możliwe jest określenie niedoboru i nadmiaru co pozwala na ocenę zasadności i potrzebę stosowania nawozów. Wyniki badań liści służą do weryfikacji czy zasobność gleby w dany pierwiastek przekłada się na jego zawartość w roślinie.
Skąd biorą się różnice w zawartościach pierwiastków w liściach roślin?
Analiza składników mineralnych to jedno z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych w ocenie stanu odżywienia roślin. Jednak uzyskane wyniki są wiarygodne tylko wtedy, gdy materiał roślinny został odpowiednio pobrany. Liść liściowi nierówny – jego skład chemiczny może różnić się w zależności od:
- parametrów gleby na jakich uprawiana jest roślina,
- warunków środowiskowych (np. inny typ gleby, nachylenie, warunki wodne),
- wieku liścia,
- jego położenia względem innych liści (np. wierzchołek i koniec pędu),
- fazy wzrostu rośliny.
Jak ograniczyć błędu w badaniu liści?
W tym celu niezwykle istotne jest zachowanie standardu podczas pobierania próbek liści. Tylko wtedy możliwa będzie wiarygodna interpretacja wyników w odniesieniu do liczb granicznych (czyli wartości referencyjnych dla danej rośliny, odmiany i fazy rozwojowej). Przykładowo: liście zebrane w końcowej fazie wzrostu rośliny nie mogą być porównywane z normami dla liści młodych i w pełni rozwiniętych – takie zestawienie prowadzi do błędnych wniosków o zasobności roślin w dany pierwiastek. Jeżeli analiza gleby wykazała znaczne zróżnicowanie w parametrach fizykochemicznych w obrębie sadu, tunelu lub stanowisku polowym to warto rozważyć pobranie dwóch oddzielnych próbek lub uwzględnić ten aspekt w trakcie interpretacji wyników.
Uniwersalne zasady pobierania próbek liści na zawartość pierwiastków
Poniżej znajduje się kilka informacji związanych z pobraniem próbek części wskaźnikowych roślin, które wykorzystać można w większości przypadków. Warto jednak zwrócić uwagę, że laboratoria zazwyczaj posiadają własne zalecenia co do poboru liści dla konkretnych gatunków roślin. Szczególnie, jeżeli analiza ma na celu ocenę stanu odżywienia roślin na podstawie liczb granicznych, które odnoszą się do specyficznego liścia pobranego w odpowiedniej fazie wzrostu. Przed wysłaniem próbki do laboratorium sprawdź
Kiedy i w jakich warunkach pobierać próbki?
- Liście należy pobierać w suche dni, najlepiej wczesnym popołudniem,
- Nie należy ich zbierać bezpośrednio po nawadnianiu dolistnym lub opadach,
- Zachowuj odstęp co najmniej 2–3 dni od zabiegu środkami ochrony roślin,
- W analizie stanu odżywienia przestrzegaj terminów ustalonych dla danego gatunku i odmiany.
Jakie liście wybrać do analizy?
- Do analizy chemicznej liści wybieraj młode, w pełni rozwinięte liście, zwykle z środkowej części pędu lub rozety,
- Unikaj najstarszych oraz najmłodszych, jeszcze nierozwiniętych liści,
- Pobieraj liście z różnych roślin – minimalnie z 10–30 sztuk na jedną kwaterę,
- Liście powinny być zdrowe – bez plamistości, objawów chorób i uszkodzeń mechanicznych,
- Jeżeli rośliny wykazują objawy, próbka powinna odzwierciedlać to procentowo,
- W przypadku analizy porównawczej, liście do badania muszą pochodzić z tych samych miejsc (np. tego samego piętra rośliny) w obu próbkach,
- W analizie stanu odżywienia zwróć uwagę na wytyczne dotyczące poboru konkretnych liści dla danego gatunku.
Jak technicznie pobierać próbki liści?
- Z każdej rośliny należy pobrać od 1 do 4 liści,
- W większości przypadków liście dostarcza się wraz z ogonkami – w razie potrzeby laboratorium usunie zbędne fragmenty jeżeli okaże się, że nie są potrzebne.
- Łączna masa materiału powinna wynosić około 100–150 g świeżej masy, np. 2 liście z 25 drzew.
- Materiał umieszczaj w papierowych kopertach lub luzem w foliowej torbie – bez szczelnego zamykania!
Jak przechowywać i dostarczyć materiał do laboratorium?
- Próbki liści do analizy można dostarczyć osobiście, kurierem lub przez paczkomat.
- Jeśli transport nie jest możliwy od razu – przechowuj liście w chłodzie (najlepiej 4–6°C, maksymalnie 2 dni).
- Gdy czas przechowywania przekracza kilka dni, liście należy wysuszyć w przewiewnym miejscu, bez dostępu do światła.
- Nie wysyłaj próbek w piątki lub przed weekendem – najlepsze dni to poniedziałek–środa.
- Oznacz próbkę: imieniem, numerem próbki, nazwą gatunku. Pozostałe dane wpisz w formularz poboru próbek liści.
Jakie są najczęstsze błędy podczas pobierania próbek liści
- Zbieranie liści po zabiegach dolistnych – zaburza wyniki,
- Pobieranie mokrego materiału – może prowadzić do gnicia podczas transportu i nie kwalifikować do badania,
- Łączenie liści z różnych odmian lub stanowisk,
- Brak zachowania spójności poboru liści przy analizie porównawczej,
- Nieprawidłowe pakowanie – szczelne torby foliowe bez opisu, bez formularza.
Analiza liści i ocena stanu odżywienia – szczegółowe informacje dotyczące poboru materiału do badań
W zależności od gatunku rośliny oraz jej fazy rozwojowej, sposób pobierania próbek liści do oceny stanu odżywienia może się różnić. Szczegółowe instrukcje związane z pobieraniem próbek liści takich gatunków jak truskawka, malina, borówka, jeżyna, porzeczka, winorośl, jabłoń, morela, wiśnia, czereśnia, brzoskwinia, śliwa, grusza, czosnek, cebula, szparag, fasola, fasola szparagowa, jarmuż, szpinak, sałata, rukola, bazylia, ogórek, kalafior, brokuł, kapusta, seler korzeniowy, seler naciowy, groch, papryka, marchew, pietruszka korzeniowa, pietruszka naciowa, burak ćwikłowy, pomidor, koperek, ziemniak, burak cukrowy, pszenica, jęczmień, owies, kukurydza, rzepak, znaleźć można pod tym linkiem (https://agrosmartlab.pl/uslugi/odzywienie-roslin-analiza-lisci/#brxe-ohjgyd). Dla każdego z tych gatunków przygotowaliśmy dokładne wytyczne obejmujące takie informacje jak to kiedy dokładnie pozyskiwać materiał do analizy, który fragment przeznaczyć do badania i ile liści na próbkę dostarczyć do laboratorium.
