Owocnica jabłkowa

Owocnica jabłkowa jest jednym z ważniejszych szkodników w sadach jabłoniowych Europy, szczególnie istotnym w rejonach o dużej intensywności upraw. W warunkach Polski występuje pospolicie. Jej żerowanie powoduje zniszczenie młodych zawiązków owoców, co może prowadzić do znacznych strat plonów. Szkodnik ten ma szczególne znaczenie gospodarcze w sadach nieopryskiwanych lub w lata słabego kwitnienia, kiedy liczba zawiązków jest ograniczona. Na niektórych odmianach, zwłaszcza ‘Idared’, może doprowadzić do znacznego uszkodzenia owoców, również tych, które przetrwały żerowanie – przez powstawanie deformacji i korkowatych blizn, obniżających ich wartość handlową.

Dorosłe owady pojawiają się w sadach na krótko przed kwitnieniem jabłoni, zazwyczaj od połowy kwietnia, w zależności od lokalnych warunków pogodowych. Lot trwa około 2–3 tygodnie i zbiega się z okresem rozwoju pąków kwiatowych. Samice składają jaja do kielichów kwiatów, a larwy wylęgają się w czasie opadania płatków kwiatowych i natychmiast wgryzają się w młode zawiązki.

Owocnica jabłkowa żeruje niemal wyłącznie na jabłoni (Malus domestica).

Dorosłe owocnice mają długość 6–7 mm, ciało w kolorze żółtym z ciemnobrązowym rysunkiem, dwie pary przezroczystych, błoniastych skrzydeł z wyraźnym użyłkowaniem.
Larwy są białe, wydłużone, o długości do 18 mm, z ciemnobrązową głową. W stadium zimującym tworzą kokony w glebie.

Owocnica jabłkowa rozwija jedno pokolenie w roku. Zimuje jako larwa w kokonie, zagrzebana w glebie. Wczesną wiosną, gdy temperatura gleby wzrośnie, przepoczwarcza się, a dorosłe owady pojawiają się tuż przed kwitnieniem jabłoni. Samice za pomocą pokładełka nacinają powierzchnię kielicha kwiatu i składają tam pojedyncze jaja – łącznie 50–100 jaj w czasie życia.
Larwy wylęgają się na przełomie kwitnienia i opadania płatków. Przez 2–3 tygodnie żerują wewnątrz zawiązków, niszcząc od 2 do 5 owoców w czasie jednego cyklu. Po zakończonym żerowaniu spadają na glebę i tam zimują w kokonach.

Wczesnym objawem obecności owocnicy są małe, brązowe nacięcia długości około 1 mm widoczne w kielichu kwiatowym w czasie kwitnienia – miejsca złożenia jaj.
Po wylęgu larwy wgryzają się do zawiązków, tworząc wydłużone miny i okrągłe otwory. Charakterystyczne są również wilgotne, gruzełkowate odchody o intensywnym zapachu przypominającym zapach pluskwy.
Zasiedlone owoce najczęściej przedwcześnie opadają. W sadach niechronionych uszkodzeniu może ulec nawet 60–70% zawiązków, choć typowe straty wynoszą 3–4%, co również może być istotne gospodarczo.

Monitoring występowania owocnicy jabłkowej
Monitoring prowadzi się od fazy różowego pąka do końca kwitnienia. Przed kwitnieniem zawiesza się białe tablice lepowe, które odławiają dorosłe osobniki. Należy je kontrolować co najmniej 2 razy w tygodniu.
Próg zagrożenia: średnio 20 osobników na jedną pułapkę w okresie lotu to sygnał do podjęcia decyzji o zabiegu.

O nalotach i pojawiającym się zagrożeniu ze strony owocnicy jabłkowej w wybranych lokalizacjach informuje system FARM SMART (farmsmart.pl). System bazuje na barwnych (białych) foto-pułapkach, dzięki którym możliwe jest codzienne monitorowanie liczby odłowionych błonkówek. W przypadku pojawiającego się zagrożenia, system przesyła komunikaty do producenta, co umożliwia wyznaczenie optymalnego terminu zwalczania owocnicy.

Metody agrotechniczne, biologiczne, niechemiczne
Spulchnianie gleby w rzędach drzew może mechanicznie ograniczyć liczebność zimujących larw.
Zachowanie różnorodności biologicznej w sadzie sprzyja obecności pasożytów naturalnych, w tym owadów pasożytujących na larwach.
Zimujące larwy i poczwarki mogą być porażane przez entomopatogeniczne grzyby glebowe.

Metoda chemiczna
Zwalczanie omacnicy można prowadzić opryskując drzewa przed kwitnieniem, po wylocie omacnicy albo 7-9 dni po kwitnieniu, gdy opadnie 80% płatków kwiatowych.
Do ochrony chemicznej należy stosować środki dopuszczone do obrotu w Polsce, zgodnie z aktualnym Rejestrem Środków Ochrony Roślin. W integrowanej ochronie konieczne jest uwzględnienie selektywności środka i jego wpływu na organizmy pożyteczne.